Gijzeling van getuigen

[Piero]

De rechter kan iemand in gijzeling nemen om hem te dwingen te getuigen. Een aantal jaren geleden gebeurde dit nog met journalisten die hun bronnen niet wilden vrijgeven. Wat ik vreemd vind is: soms worden een aantal daders gepakt terwijl duidelijk is dat zij niet de enigen zijn. Dan hoor je dat bijvoorbeeld twee van de vier daders gepakt zijn. Waarom is het dan niet zo geregeld dat hun straf pas ingaat na een periode van gijzeling tot zij de namen van de andere daders bekend maken? Je mag toch aannemen dat de ene dader weet wie de andere is, en dat lijkt me een groter belang dan de bron van een journalist. Dus: gijzelen tot ze praten en dan begint de straftermijn pas.

[jelte]

Een verdachte hoeft niet mee te werken aan je eigen veroordeling en je hebt zwijgrecht. Denk dat het verschil erin zit of dat verdachte bent of getuige. Maar waar een  veroordeelde onder valt weet ik niet. Hij is immers veroordeeld maar als door zijn getuigenis weer andere zaken aan het licht komen wordt hij weer verdachte.

[zwelgje]

Omdat een verdachte nooit gedwongen kan worden om een verklaring af te leggen over hetgene waar van hij verdacht is.
Dit is vastgelegd in artikel 29 van het wetboek strafvordering:
http://wetten.overheid.nl/BWBR0001903/EersteBoek/TitelII/Artikel29/geldigheidsdatum_23-12-2014


Getuigen hebben dat recht niet, zij worden geacht de waarheid te vertellen aan de rechter. Een rechter kan middelen toepassen om een getuigenis af te dwingen.

Het is meestal erg moeilijk is om de rol van getuige en verdachte te scheiden, als het om dezelfde persoon en gebeurtenis gaat.
In het algemeen zal een rechter niet instemmen met het aanmerken van een verdachte als getuige..

In sommige gevallen zou je het kunnen scheiden, maar dat is erg theoretisch.

[zwelgje]

Toevoeging:
Als een rechter al instemt met het verhoor als getuige, dan gebeurt dit meestal op verzoek van de verdediging van de mede-verdachte.
Dan speelt namelijk het belang op een eerlijke rechtsgang van die verdachte een rol. Dat is dus een andere afwegingen...

[Piero]

Dank voor de verduidelijking, maar ik heb het niet over verdachten. Dat zij beschermd worden door art. 19 strafvordering lijkt me logisch, maar als betrokkenheid vast staat en een veroordeling volgt lijkt me dat niet meer op te gaan.

[zwelgje]

Bij het gijzelen van een veroordeelde om een mede verdachte aan te wijzen, begeef je je op glad eis. Het is juridisch niet onmogelijk maar er kleven gewoon veel haken en ogen aan. Daarom is het minder effectief, en niet wenselijk, om dit in te zetten tegen veroordeelden.

Voorbeeld van de afwegingen, en haken en ogen:

- Getuigen spelen pas een formele rol bij een onderzoek door de rechter-commissaris en/of tijdens de feitelijke rechtszaak. Pas op die momenten kan een rechter over gaan tot gijzeling van een getuige. Zolang er geen verdachte is, zal je geen rechtszaak hebben waarbij je die getuige kan oproepen.
(De politie, of OvJ, kan ook iemand horen als getuige gedurende het politie/justitie onderzoek. Op dat moment is er geen verplichting tot medewerking en kan een getuige niet gedwongen worden.)
- Als het om het zelfde gebeurtenis gaat, dan kan een veroordeelde zich nog steeds beroepen op het verschoningsrecht, omdat hij mogelijk uitspraak moet doen die nieuwe feiten aan het licht brengen.
- Tot een zekere hoogte blijft een veroordeelde een verdachte. Als de Politie nogmaals iemand hoort over de zaak waarvoor hij veroordeeld is, dan heeft hij in de praktijk nog steeds de rechten van een verdachte.
- Rechters passen gijzeling alleen toe als men dit ook effectief acht. Bij veroordeelden is die effectiviteit meestal erg klein.

[voske83]

De bepalingen over het zwijgrecht spelen geen rol als we het hebben over getuigen. Dan hebben we het over het verschoningsrecht zoals dat is geregeld in artikel 219 van het Wetboek van Strafvordering:

De getuige kan zich verschoonen van het beantwoorden eener hem gestelde vraag, indien hij daardoor of zichzelf of een zijner bloed- of aanverwanten in de rechte lijn of in de zijlijn in den tweeden of derden graad of zijn echtgenoot of eerdere echtgenoot dan wel geregistreerde partner of eerdere geregistreerde partner aan het gevaar eener strafrechtelijke veroordeeling zou blootstellen.

Op het moment dat je onherroepelijk bent veroordeeld voor een bepaald strafbaar feit, kan je je wat betreft dat strafbare feit niet meer blootstellen aan het gevaar van een strafrechtelijke veroordeling door het afleggen van een verklaring over dat feit. Daarom kan je als je onherroepelijk veroordeeld bent je niet meer op het verschoningsrecht beroepen en ben je verplicht te verklaren.

Het komt in de praktijk wel eens voor dat een medeverdachte gegijzeld wordt maar dan pas als die onherroepelijk veroordeeld is. Dan krijg je ongeveer het volgende scenario:
- A en B worden verdacht van het samen plegen van een overval;
- A wordt veroordeeld en gaat niet in hoger beroep;
- de officier van justitie gaat in hoger beroep tegen de vrijspraak van B;
- in hoger beroep wordt A gehoord als getuige, hij kan zich niet meer beroepen op zijn verschoningsrecht en weigert te verklaren.

[Red]

Daarom kan je als je onherroepelijk veroordeeld bent je niet meer op het verschoningsrecht beroepen en ben je verplicht te verklaren.

Veroordeelt of niet, dat heeft niets met het verschoningsrecht te maken. Verschoningsrecht is alleen van toepassing voor getuigen die moeten verklaren tegen een familielid. De wetgever heeft bepaald dat je niet gedwongen kan worden om een verklaring af te leggen tegen je man, kind etc.

Zolang verdachten A en B in jou casus geen broers zijn, of vader en zoon, heeft het echt niets van doen met verschoningsrecht.

Ik vermoed dat je zwijgrecht en verschoningsrecht in dat opzicht door elkaar haalt.

- Als het om het zelfde gebeurtenis gaat, dan kan een veroordeelde zich nog steeds beroepen op het verschoningsrecht, omdat hij mogelijk uitspraak moet doen die nieuwe feiten aan het licht brengen.

Ook jij doelt hier waarschijnlijk op het zwijgrecht, niet op het verschoningsrecht.

[voske83]

Ik haal ze echt niet door elkaar

Het verschoningsrecht is ruimer dan familie. In artikel 219 Sv staat dat je je als getuige kan verschonen van het beantwoorden van een vraag als je daarmee jezelf dan wel een familielid aan het gevaar van een strafrechtelijke veroordeling zou blootstellen. Dat betekent dat als medeverdachte A (die niet onherroepelijk veroordeeld is) door de rechtbank ter terechtzitting als getuige wordt gehoord in de zaak tegen medeverdachte B hij wordt gewezen op het recht om zich te verschonen van het beantwoorden van een vraag als hij daarmee zichzelf aan het gevaar van een strafrechtelijke veroordeling zou blootstellen.

[Red]

Dat betekent dat als medeverdachte A (die niet onherroepelijk veroordeeld is) door de rechtbank ter terechtzitting als getuige wordt gehoord in de zaak tegen medeverdachte B hij wordt gewezen op het recht om zich te verschonen van het beantwoorden van een vraag als hij daarmee zichzelf aan het gevaar van een strafrechtelijke veroordeling zou blootstellen.

Nu is hij opeens niet onherroepelijk veroordeeld. In je voorbeeld hierboven was hij dat wel, aangezien hij (verdachte A) niet in beroep is gegaan tegen zijn straf. (en justitie ook niet, tenminste, dat heb je niet geschreven)

Als hij niet onherroepelijk is veroordeeld dan zal hij op de zitting gewoon als verdachte in dezelfde zaak gehoord worden met de daarbij horende rechten, en niet als getuige met verschoningsrecht.