http://www.sp.nl/milieu/nieuwsberichten/8335/110113-sp_presenteert_rapport_met_10_eerste_lessen_moerdijk.htmlSP presenteert rapport met 10 eerste lessen Moerdijk
13-01-2011 • SP-er Paulus Jansen presenteert vandaag bij het spoeddebat over de brand in Moerdijk een rapport met 10 lessen die nu al getrokken kunnen worden. Jansen: ‘We zijn ontsnapt aan een veel grotere ramp en de komende maanden moet tot de bodem worden uitgezocht wat er bij Chemie-Pack is fout gegaan. Maar er zijn in Nederland 400 bedrijven die net zo gevaarlijk of veel gevaarlijker zijn dan Chemie-Pack. We hebben de dure plicht meteen aan de slag te gaan. Met onze 10 voorstellen zijn werknemers, omwonenden en hulpdiensten meteen beter beschermd, mocht zoiets nog een keer gebeuren.’
Direct na de brand in Moerdijk pleitte de SP al voor een diepgaand onderzoek door de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Dat dit meteen in gang is gezet is een belangrijke eerste stap, maar volgens Jansen betekent dit niet dat de politiek met de armen over elkaar kan gaan zitten. Een eerste belangrijke eis zal zijn dat onmiddellijk gestopt wordt met de door het Kabinet aangekondigde ‘inspectievakantie’. Dit betekent dat bedrijven die de benodigde certificaten hebben, niet of nauwelijks meer op bezoek van de inspectie hoeven te rekenen. ‘Een certificaat is mooi, maar veiligheid hangt niet ingelijst aan de muur. Mensen in Nederland hebben recht op goede bescherming, en die bescherming mag niet vrijblijvend zijn. Wij willen dat elk van deze 400 gevaarlijke bedrijven minstens elk jaar de inspectie over de vloer krijgt’, aldus Jansen.
Volgens Jansen moet bij een brand van deze omvang in de toekomst het terrein ook onmiddellijk vergrendeld worden. ‘Dat heeft nu veel te lang geduurd. Mensen hebben onbeschermd op het terrein rondgelopen, hulpdiensten waren aanwezig zonder speciale bescherming en journalisten deden verslag, terwijl enkele dagen later het terrein hermetisch werd afgesloten. Dat is de omgekeerde wereld. Eerst afsluiten en pas als zeker is dat het terrein weer veilig is, mogen de mensen weer naar binnen.’
De SP plein in haar plan voor een standaard gezondheidscontrole bij calamiteiten als deze. Vaak kan het jaren duren voordat mensen klachten krijgen, nadat ze blootgesteld zijn aan giftige chemicaliën. Jansen: ‘Daarom is het van het grootste belang direct betrokkenen allemaal te onderzoeken om in beeld te krijgen waar ze aan zijn blootgesteld en hoe hun gezondheid voor de brand was. Zo kan je later – mochten mensen ziek worden – bepalen in hoeverre dit door de brand veroorzaakt is en voorkom je onnodige onduidelijkheid en zelfs te late behandelingen.’
Verder pleit de SP in het aanvalsplan onder meer voor betere verdeling van gevaarlijke stoffen op een terrein, een duidelijker registratie van de aanwezige gevaarlijke stoffen, een grotere bluscapaciteit bij de grote chemische clusters in het land en het duidelijker herkenbaar maken van vervoersmiddelen en opslagruimtes met giftige chemicaliën.
De 10 voorstellen van de SP (pdf)
http://www.sp.nl/service/rapport/110112_aanvalsplan_gevaarlijkestoffen.pdfVooraf
Isoleer een gevaar
Bijna alle grote rampen beginnen met een kleine menselijke fout. Goede wetgeving en
dito handhaving moeten ervoor zorgen dat de kans op escalatie zo klein mogelijk is. Bij
gevaarlijke stoffen moet het beginsel van compartimenteren (in mootjes hakken van de
voorraad) naar chemische samenstelling veel sterker in de regels verankerd worden. Per
compartiment niet meer opslag dan brandbestrijdingsmiddelen aan kunnen in een worst
case situatie, inclusief inrichting voor bluswater opvang. Zowel binnen een bedrijf
(verschillende typen gevaarlijke stoffen scheiden, maximale hoeveelheid per ruimte
beperken) als tussen bedrijven onderling.
Standaardiseer lijst gevaarlijke stoffen
Bedrijven die met gevaarlijke stoffen werken moeten aan het eind van iedere werkdag
een inventarislijst opsturen naar het bevoegd gezag. Bij de brand met Chemie-Pack is
gebleken dat die lijst vervuild is met veel productnamen, terwijl voor de hulpverlening
de werkzame stoffen van belang zijn. Dus alleen chemische naam van het product!
Volstrekte eenduidigheid over gevaarlijke bedrijven
Er mag geen twijfel bestaan over welke bedrijven onder het zwaarste veiligheidsregime
vallen. De eenduidigheid van informatie laat op dit moment te wensen over. Zo zijn er
volgens het RIVM, dat een jaarlijkse inventarisatie maakt van BRZO-bedrijven, per 31
december 2008 383 bedrijven in de zwaarste categorie (bron:
www.rivm.nl/milieuportaal ). Volgens de internetsite
www.brzo99.nl, onderhouden
door een aantal overheden, zijn er per 10 november 2010 exact 400 BRZO-bedrijven.
Geen inspectievakantie!
In het regeerakkoord is het voornemen opgenomen dat er een inspectievakantie komt
voor bedrijven die gecertificeerd zijn (zelfregulering). Dat is –zeker voor deze categorie
bedrijven- volstrekt onacceptabel. Natuurlijk kan er bij publieke controles rekening
worden gehouden met de handhavingshistorie (zwarte en witte schapen), maar er moet
een minimale inspectiefrequentie zijn voor alle bedrijven. Niet alleen voor de grote 400
BRZO bedrijven (Die vallen onder Besluit Risico's Zware Ongevallen) die werken met
gevaarlijke stoffen maar ook voor alle kleintjes -zoals Chemie-Pack- dient minimaal
één keer per jaar een integraal inspectieonderzoek plaats te vinden.
Alles Oranje.
Voor hulpverleners maar ook voor werknemers en omstanders is het vitaal om bij een
ongeluk direct te kunnen vaststellen dat er gevaarlijke stoffen in het geding zijn.
Oplossing: geef transportmiddelen en opslagruimten(spoor, weg, water) standaard de
signaalkleur oranje, in aanvulling op de internationale identificatieborden.
Tijdens een ramp
Milieumetingen (lucht) en de communicatie daarover
Bij dit soort branden moet het mantra ‘geen gevaar voor de volksgezondheid’ uit de
protocollen verdwijnen. Er is altijd gevaar dat benoemd moet worden aan de hand van
de chemicaliën die bij een calamiteit betrokken zijn.
Metingen moeten gebaseerd zijn op de bij een brand betrokken chemicaliën. De
procedures rond de luchtmetingen tijdens en direct na een grote chemiebrand moeten
aangescherpt worden. Het is onacceptabel als op grond van enkele simpele metingen in
de directe omgeving van de brand gecommuniceerd wordt dat er geen
gezondheidsrisico’s zijn, zeker als de ochtend erna weer gesteld wordt dat het eten van
groente van eigen volkstuin ontraden wordt.
Bescherm de hulpverleners
Hulpverleners moeten altijd alle persoonlijke beschermingsmiddelen ter beschikking
hebben en toepassen op basis van de kennis van de bij calmiteit betrokken stoffen.
Het lijkt een open deur, maar de praktijk van de brand bij Chemie-Pack liet zien dat veel
hulpverleners (zeker in de tweede linie) niet of onvoldoende beschermd waren tegen de
risico’s die samen hingen met de brand. Niet alleen de brandweer maar ook de
betrokken politiemensen, ambulancepersoneel, medewerkers van gemeenten en
waterschappen moeten weten welke persoonlijke beschermingsmiddelen gedragen
moeten worden en deze middelen moeten ook direct beschikbaar zijn
Bluscapaciteit
Op bedrijventerreinen waar bedrijven met gevaarlijke chemicaliën staan moet de
beschikking hebben over blusmiddelen en capaciteit gericht op een worst case situatie.
Bij de brand in Moerdijk heeft het enige tijd geduurd eer de bluscapaciteit op het
vereiste niveau gebracht was. Met name de aanvoer van crashtender van Defensie van
de vliegbases Gilze-Rijen en voertuigen van bases Woensdrecht en Eindhoven kostte
tijd. Een gezamenlijke brandweercapaciteit per bedrijventerrein met aan lokatie
aangepaste capaciteit zou een uitkomst bieden. Topprioriteit daarbij hebben: Rijnmond,
Amsterdam, Terneuzen/kanaalzone, Vlissingen- Oost, DSM-cluster Sittard Geleen,
chemiecluster Eemshaven, Moerdijk en rond alle BRZO bedrijven.
Beperk verontreiniging grond- en oppervlaktewater
Elk bedrijf moet voldoende opvangbekkens hebben voor Bluswater. De enorme
hoeveelheden bluswater die bij een brand als die van Chemie-Pack vrijkomen spoelen
giftige stoffen weg via het riool en het oppervlaktewater. Het is cruciaal dat zo snel
mogelijk na het begin van een brand alle preventieve maatregelen genomen worden die
verspreiding van het water kunnen beperken. Dit moet een standaard onderdeel worden
van het draaiboek rampenbestrijding voor alle relevante bedrijven.
Nazorg
Gezondheidsonderzoek
Na een groot incident waarbij gevaarlijke stoffen zijn vrijgekomen dient standaard een
gezondheidsonderzoek te worden gehouden onder hulpverleners en andere personen die
zich in de directe omgeving bevonden (werknemers, omwonenden uit risicogroepen).
Daarvoor moet een standaard-checklist gebruikt worden. Het onderzoek moet zo snel
mogelijk na het incident starten, omdat anders relevante informatie weglekt. Daarna
periodiek herhaalt ter controle. Veel organische verbindingen met chloor en fluor zijn
persistent en bio-accumulerend. Die effecten worden pas na verloop van tijd zichtbaar.
Sluit het terrein af voor onbevoegden
Na het sein brand-meester bij Chemie-Pack is het gebied weer vrijgegeven, waarna het
voor iedereen vrij toegankelijk was. Pas twee dagen later is er weer een
toegangsbeperking van kracht geworden. Er moet een eenduidige procedure komen
voor het toegangsbeleid naar de locatie van een incident (inclusief de directe omgeving)
in de periode van nazorg.
